ANATOMIA CZŁOWIEKA

SPIS TREŚCI:

1. Kościec

2. Stawy

3. Kształt i czynności mięśnia

4. Kości kończyny górnej

5. Stawy kończyny górnej

6. Kształt kończyny górnej ramienia ogólnie

7. mięśnie kończyny górnej

8. Układ mięśniowy kończyny górnej i jego czynności

9. Kości kończyny dolnej

10. Stawy kończyny dolnej

11. Kształt dolnej kończyny ogólnie

12. Mięśnie kończyny dolnej

13. Układ mięśniowy kończyny dolnej

14. Kości tułowia

15. Połączenia i ruchomość szkieletu osiowego

16. Kształt tułowia ogólnie

17. Mięśnie tułowia

18. Układ mięśniowy tułowia

19. Tułów w ruchu

KOŚCIEC

• mocny zrąb ciała

• podpora

• chroni narządy wewnętrzne

• kości tworzące szkielet mają przeważnie symetryczne wymiary

• kości mogą być płaskie, długie, szerokie, małe i nieregularne

• kości kończyny dolnej są długie i cylindryczne

• kości tworzące ścianę tułowia przypominają obręcze

• nasady kości długich są grubsze niż ich część środkowa, czyli trzony; są one nieco skręcone jak litera S, np. Kość ramienia

• szerokie i płaskie kości chronią narządy wewnętrzne ciała

• ręka i stopa najbardziej ruchome części ciała, składają się z małych kości

• niektóre kości czaszki są nieregularne

• nasady kości długich składają się z istoty gąbczastej pokrytej istota zbitą-----> układ ten ulega największym naciskom i napięciom, na które kość jest wystawiona

STAWY

• są połączeniem kości

• mogą być włókniste, chrzęstne lub maziowe

• połączenia włókniste nie są ruchome; należą do nich szwy(pomiędzy zębami i szczękami) i więzozrosty(staw piszczelowo strzałkowo dalszy)

• połączenia chrzęstne są ograniczone(spojenie łonowe)

• połączenia maziowe nie są usztywnione

• kształty stawów są uzależnione od ich funkcji

• rozróżniamy stawy płaskie, kuliste, cylindryczne, stożkowe, śrubowe, siodełkowe

• w stawach ruchomych kości poruszają się dookoła osi umownych----> gdy mięśnie poruszające dany staw znajdują się w stanie możliwie najmniejszego skurczu, staw zajmuje pozycję pomiędzy skrajnym zgięciem, wyprostowaniem, przywodzeniem i odwodzeniem <---- stan spoczynku

RODZAJE STAWÓW:

1. stawy płaskie z powierzchniami płaskimi lub lekko wygiętymi; dopuszczalny nieznaczny ruch, np. stawy nadgarstka i stępu

2. staw zawiasowy; jeden końców stawu ma kształt cylindra, drugi zaś posiada cylindryczne zagłębienie. Ruchy są tu możliwe tylko w jednej płaszczyźnie, np. staw kolanowy, łokciowy i palców

3. staw obrotowy ; kość może się poruszać dookoła innej kości lub razem z nią, obracając się wokół własnej osi. Głowa kości jest ma kształt walcowaty. Głowa przed-osiowej kości przedramienia obraca się dookoła swej osi i kości pozaosiowej

4. staw panewkowy; kuliste zakończenie jednej kości porusza się w kulistym zagłębieniu; np. staw biodrowy

5. staw siodełkowy dwuosiowy; jedna z powierzchni jest wypukła, druga zaś wklęsła; poprzeczne krzywizny są ukształtowane przeciwstawnie, przy czym w obu kierunkach występują powierzchnie stawowe w kształcie siodła. Główne ruchy to: zginanie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie... np. staw pomiędzy kciukiem i nadgarstkiem.

Ścięgna są umieszczone przeważnie przy końcu jako ich przedłużenie. Mogą być grube lub cienkie, długie lub krótkie, rzadziej krągłe, raczej nieco spłaszczone. Dzięki nim mięśnie są przyczepione do kości.

Smugi ścięgniste są to części włókniste, przenikające mięśnie w różnych kierunkach.

Rozcięgna są to szerokie, płaskie, podobne do błony ścięgna, stanowiące przeważnie kontynuację szerokich i płaskich mięśni. Mogą być przyczepione do kości lub przechodzić w powięź.

Powięzią nazywamy włókniste blaszki o różnej grubości., występujące we wszystkich częściach ciała, które otaczają cały system mięśniowy.

Łuki ścięgniste są to włóknisto-elastyczne pasma, odznaczające się białym, lśniącym i srebrzystym wyglądem oraz dużą rozciągliwością. Ich rola jest podwójna. Większość z nich występuje w stawach, gdzie łączą kości tworzące staw lub są rozpostarte pomiędzy dwiema kośćmi nieruchomymi(np. Więzadło pomiędzy kością krzyżową i kością miedniczą lub głębokie więzadło poprzeczne nadgarstka).

Torebki stawowe są to błony włókniste otaczające staw.

Przywodzenie: ruch ku linii środkowej

Odwracanie: jeśli rękę trzyma się w płaszczyźnie poziomej i ręka jet zwrócona dłonią ku górze

Nawracanie: jeśli dłoń jest zwrócona ku dołowi

KSZTAŁT I CZYNNOŚCI MIĘSNI

• kości są poruszane przez mięśnie

• mięśnie tworzą układ włóknisty koloru cielistego, otoczony powięzią

• ukształtowanie ich jest różnorodne

• ich końce są przyczepione do kości przy pomocy ścięgien lub szerokich powięzią

• przeważnie mięśnie długie znajdują się na kończynach

• mięśnie szerokie poruszają tułów

• mięśnie grube są krótkie i posiadają dużą siłę

• mięśnie w kształcie pierścienia okalają otwory naturalne, np. mięsień okrężny ust

• niektóre mięśnie posiadają dwie, trzy lub cztery głowy----> brzuśce

• są mięśnie których wiązki zaczynają się w różnych miejscach

• inne mięśnie są poprzerywane przerastającymi je ścięgnami

• występują mięśnie podzielone poprzecznie smugami ścięgnistymi na kilka części, np. mięsień prosty brzucha

• nazwa mięśni wywodzi się od ich kształtu, położenia i czynności

• mięśnie wykonują czynności: kurczą się przez co stają sie krótsze i grubsze i ich końce przybliżają się---> wskutek ich skracania zbliżają się i oddalają od siebie, obracają się przyśrodkowo lub bocznie

• czynności mięśnia może towarzyszyć(synergia) lub przeciwdziałać czynność innego mięśnia(antagonizm)

• przyczepiony na stałe koniec mięśnia nazywamy początkiem, drugi koniec usytuowany zwykle w większej odległości od środka ciała lub kręgosłupa, określamy jako przyczep

• mięśnie działają jak dźwignie

• mięsień przedstawia siłę: kość która ma być poruszana wraz z jej miękkimi częściami stanowi wagę, staw zaś punkt podparcia

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ

KOŚCI OBRĘCZY BARKOWEJ:

1. łopatka

• znajduje się na tylnej stronie klatki piersiowej pomiędzy drugim i siódmym żebrem

• oś jej jest pionowa

• kształt jest podobny do trójkąta, którego koniec znajduje się na górze

• kość posiada trzy brzegi, tworzące trzy kąty

• brzeg boczny rozszerza się i tworzy owalną powierzchnię stawową, łączącą się z powierzchnią stawową głowy kości ramiennej

• przednia powierzchnia łopatki jest wklęsła, tylna zaś wypukła

• tylna część łopatki jest przedzielona przez grzebień łopatki

• dół nadgrzebieniowy jest mniejszy, natomiast dół podgrzebieniowy jest większy

• grzebień łopatki rozszerza się w swoim dalszym przebiegu, aby przekształcić się w wyrostek barkowy

• wyrostek kruczy skierowany jest bocznie ku przodowi

2. obojczyk

• jest kością dość długą

• lekko wygięty w kształcie litery S

• jego długa środkowa część nazywana jest trzonem

• w dwóch trzecich częściach przyśrodkowych, w położeniu normalnym, kość jest wypukła

• boczna trzecia jej część jest odpowiednio wklęsła

• powierzchnię stawową tworzy jej zewn., owalny i spłaszczony koniec barkowy, stykający się z łopatką

• wewn. koniec łopatki jest wypukły i również ma powierzchnię stawową

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ WOLNEJ

KOŚĆ RAMIENNA

• nasadę bliższą tworzy głowa kości ramiennej, która jest pokryta chrząstką

• poniżej głowy jest szyjka anatomiczna

• od przodu widoczne s guzki kostne: większy i mniejszy, służące do przyczepów mięśni. Mogą między guzkami znajduje się bruzda międzyguzkowa, w której leży ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia

• nasada bliższa przechodzi w walcowaty trzonem na bocznej powierzchni trzonu widoczna jest guzowatość naramienna

• nasada dalsza jest mniejsza od nasady bliższej i znacznie spłaszczona

• znajdują się na niej dwa nakłykcie( na dalszej nasadzie)

• nakłykieć przyśrodkowy jest węższy i położony niżej; służy do przyczepów mięśni prostowników przedramienia

• poniżej nadkłykci występuje bloczek kości ramiennej dla połączenia stawowego z kością łokciową

• na jego tylnej stronie jest dół wyrostka łokciowego, po stronie bocznej znajduje się główka kości ramiennej, łącząca się stawowo z nasadą bliższą kości promieniowej

• powyżej bloczka kości ramiennej jest dół wyrostka dziobastego kości łokciowej, a ponad główką kości ramiennej dołek głowy kości promieniowej

• przekrój poprzeczny trzonu kości ramiennej jest trójkątny

KOŚCI PRZEDRAMIENIA

• przedramię składa się z dwóch kości: promieniowej położonej od strony kciuka lub od strony bocznej i kości łokciowej, leżącej po stronie małego palca

• obie kości różnią się kształtem

• kość łokciowa jest dłuższa i w górnym końcu grubsza

• kość promieniowa jest grubsza u dołu

• każda z kości posiada ostry brzeg międzykostny

• brzegi są zwrócone do siebie

• przestrzeń między obiega kośćmi, połączona błoną łącznotkankową, jest węższa przy obu końcach od części środkowej

1. kość łokciowa:

• wyróżniamy w niej wcięcie bloczkowe, ograniczone od góry wyrostkiem łokciowym, a od dołu wyrostkiem dziobastym

• wzdłuż linii środkowej wcięcia bloczkowego biegnie spiralna listewka kierunkowa

• trzon kości na przekroju poprzecznym jest trójkątny, nasada dalsza kości jest wąska

2. kość promieniowa:

• kość promieniowa położona jest równolegle do kości łokciowej

• nasada bliższa kości tworzy cylindryczną głowę, której górna powierzchnia stanowi dołek głowy kości promieniowej

• wyróżniamy obwód stawowy na głównie, poniżej szyjkę przechodzącą w trzon kości są od strony kości łokciowej znajduje się mała chropowatość- guzowatość kości promieniowej wyróżniamy nasada dalsza kości promieniowej jest grubsza

• od strony łokciowej widoczne jest półksiężycowe wydrążęnie

• po bocznej stronie nasady dalszej występuje mały wyrostek rylcowaty

• na podstawie nasady dalszej znajduje się powierzchnia stawowa dla połączenia z kośćmi nadgarstka

KOŚCI RĘKI

• układ kostny ręki dzieli się na trzy części: nadgarstka, śródręcze i kości palców ręki

1. kość nadgarstka:

• kości te są ułożone w dwóch szeregach poniżej przedramienia

• jest ich osiem

• kości bliższe: kość łódeczkowata, kość księżycowata, kość trójgraniasta, kość grochowata

• kości szeregu dalszego: kość czworoboczna większa, (...0 mniejsza, kość główkowata, kość haczykowata

• największą kością nadgarstka jest kość główkowata, posiada małą główkę pokrytą chrząstką

• kość haczykowata posiada zakrzywiony wyrostek, wystający w kierunku powierzchni dłoniowej

• kość szeregu bliższego nadgarstka tworzą od strony dalszej wklęsłą powierzchnię sta stawu śródnadgarstkowego

2. kości śródręcza:

• jest pięć kości śródręcza

• idąc od małego palca w kierunku kciuka staja sie one grubsze

• kość śródręcza kciuka różni się od pozostałych kształtem

• trzon jest spłaszczony

• podstawa ma siodełkowatą powierzchnię stawową

• głowa jest mniej wypukła

3. kości palców reki, paliczki

• każdy palec składa się z trzech paliczków

• kciuk posiada ich tylko dwa

• pod wzgl. długości paliczki są nierówne

• dalszy paliczek stanowi 2/3 dł. pierwszego

• ostatni stanowi 2/3 dł. pierwszego

• z przodu paliczki są nieco wklęsłe

• na bliższym końcu paliczka znajduje się wydrążona powierzchnia stawowa

• na dalszym końcu widnieje charakterystyczny obrąbek

• podstawa środkowego paliczka zaopatrzona jest w podwójną powierzchnie stawową

3. trzeszczki:

• są to dwie małe kostki na wysokości kości śródręcza kciuka, na chropowatej wypukłości dłoniowej powierzchni stawowej

STAWY KOŃCZYNY GÓRNEJ

POŁĄCZENIA MIĘDZY KOŚCIĄ RAMIENNĄ I OBRĘCZĄ BARKOWĄ

• są dwa stawy obręczy barkowej:

• staw mostkowo-obojczykowy utworzony przez powierzchnie stawową na końcu mostkowym obojczyka oraz powierzchnię w wcięciu obojczykowym mostka

• staw oboj-mostk jest wieloosiowy

• staw barkowo-obojczykowy występuje pomiędzy końcem barkowym a wyrostkiem barkowym łopatki

• ruchomość stawu bark-oboj jest mniejsza

• staw ramienny(barkowy): bierze w nim udział kulista głowa kości ramiennej i wydrążenie stawowe łopatki, które jest przez chrząstkę poszerzone

• staw ramienny jest stawem wieloosiowym o dużej ruchomości

RUCHOMOŚĆ STAWÓW OBRĘCZY BARKOWEJ I STAWU RAMIENNEGO

• te trzy stawy są ze sobą sprzężone czynnościowo

• w stawie most-oboj obojczyk unosi się do góry i ku dołowi, porusza się do przodu i do tyłu

• koniec obojczyka może wykonywać ruchy kuliste

• ruchy obojczyka powodują zmianę położenia łopatki na ścianie klatki piersiowej w kierunku górnym, dolnym, bocznym i przyśrodkowym; w tym ruchu obojczyk opisuje powierzchnię stożkową, a kość ramienna w stawie barkowym opisuje elipsę

RUCHY RAMIENIA

• dzięki kulistemu kształtowi powierzchni stawowej na głowie kości ramiennej ramię jest zdolne do wykonywania licznych ruchów

• porusza się ono swobodnie we wszystkich kierunkach o obraca się wokół swojej osi

• jego ruchomość umożliwia dotykanie każdego miejsca na tułowiu, zwłaszcza przy zgięciu kończyn dolnych, z wyjątkiem tylnej tej samej kości

• ramię jest usytuowane w pewnej odległości od tułowia; w ten sposób ruchy jego nie są krępowane

• ramię, zwrócone nieco do wewnątrz zwisa swobodnie wzdłuż tułowia i wraz z przedramieniem obraca się dookoła własnej osi pod wpływem działania mięśni wykonujących ruchy skierowane do wewnątrz

• ruchy ramienia są wykonywane w przestrzeni w kształcie stożka

• wewnątrz tej przestrzeni ramie może poruszać się do przodu i do tyłu jak wahadło, może zbliżać się do tułowia(przywodzenie) lub oddalać się od niego(odwodzenie), obracać się wokół własnej osi lub opisywać powierzchnię stożkową

STAW ŁOKCIOWY

• składa się z trzech stawów: ramienno-łokciowego, ramienno-promieniowego, i promieniowo-łokciowego bliższego

• w stawie łokciowo-ramiennym bloczek kości ramiennej jest objęty przez wcięcie bloczkowego w stawie ramienno-promieniowym główka kości ramiennej łączy się z wydrążoną powierzchnią stawową głowy kości promieniowej

• w stawie promieniowo-łokciowym bliższym obwód stawowy kości promieniowej mieści się w małym półksiężycowatym wcięciu stawowym kości łokciowej

• przy max wyproście przedramienia wyrostek łokciowy wchodzi w dół wyrostka łokciowego

• przy nawracaniu lub odwracaniu(na zewnątrz) dalsza nasada kości promieniowej obraca się wzdłuż łukowatej linii dookoła dalszej nasady kości łokciowej

• oś obrotu przecina wgłębienie powierzchni stawowej kości promieniowej w jego ośrodku, a poniżej wyrostka rylcowatego kości łokciowej

• ramię i przedramię tworzą kąt rozwarty

• przy nawrocie kąt znika, wyprostowane przedramię staje się przedłużeniem ramienia

STAWY RĘKI

• ręka wykonuje liczne ruchy

• można j zginać dłoniowo, wyprostować, czyli zginać grzbietowo, odwodzić na zewnątrz, przywodzić i można nią obracać

• ruchomość stawów nadgarstkowo-śródręcznych nie jest jednolita, ponieważ ruchomość kciuka różni się od ruchomości innych palców

• stawy pozostałych palców mają tylko nieznaczną ruchomość, natomiast kciuk, dzięki swej siodełkowej powierzchni stawowej, może zginać się, prostować, odwodzić, przywodzić a także się obracać

STAWY PALCÓW

• powierzchnie stawowe stawów śródręczno-paliczkowych w paliczkach trzech palców są kuliste i nieco cylindryczne, przy czym w stawach tych możliwe są ruchy zginania, prostowania, przywodzenia i odwodzenia, okrężne też

• powierzchnie stawowe dwóch stawów międzypaliczkowych ręki są cylindryczne; stawy zawiasowe przedstawiają

• pomiędzy dwoma paliczkami kciuka znajduje się staw zawiasowy, pozwalający na ruchy tylko w jednej płaszczyźnie

KSZTAŁT KOŃCZYNY GÓRNEJ RAMIENIA

• kształt ramienia w przekroju poprzecznym zmienia się w zależności od poziomu

• w części bliższej ramienia średnica jego jest największa w płaszczyźnie strzałkowej

• na przedramieniu masa i ilość mięśni zginaczy i prostowników jest tak wielka na wysokości łokcia, że największe wymiary w tym miejscu jest bliski płaszczyzny czołowej

• dolny koniec przedramienia jest spłaszczony, w wyniku czego posiada dwie strony

• strona promieniowa jest nieco wypukła

• strona łokciowa jest płaska

MIĘŚNIE KONCZYNY GÓRNEJ

1.MIĘŚNIE BARKU:

mięsień nadgrzebieniowy: początek-dół nadgrzebieniowy i pokrywająca go powięź przyczep- powierzchnia górna guzka większego kości ramiennej

czynność- odwodzenie ramienia

• mięsień podgrzebieniowy: początek-większa część dołu podgrzebieniowego i pokrywająca go powięź

przyczep- powierzchnia środkowa guzka większego kości ramiennej

czynność- obracanie ramienia na zewnątrz

• mięsień obły mniejszy: początek- powierzchnia grzbietowa pachowego brzegu łopatki

przyczep- dolna powierzchnia guzka większego kości ramiennej

czynność- obracanie ramienia na zewnątrz

• mięsień obły większy: początek- powierzchnia grzbietowa łopatki i dolny odcinek brzegu bocznego łopatki. Mięsień ten biegnie nieco na zewn i ku górze, przewijając się dookoła kości ramiennej na stronę przednią

przyczep- wraz z mięśniem najszerszym grzbietu na grzebieniu guzka mniejszego kości ramiennej

czynność- razem z mięśniem najszerszym grzbietu zbliża się do tułowia ramię, podniesione do przodu lub w bok, oraz obraca ramię do wewn.

• mięsień podłopatkowy: początek- wewn powierzchnia łopatki, dół podłopatkowy przyczep- guzek mniejszy kości ramiennej

czynność- obracanie ramienia do wewn, przywodzenie ramienia

mięsień naramienny: początek- kość obręczy barkowej, boczna, 3cia część obojczyka, wyrostek barkowy łopatki i brzeg grzebienia łopatki. Mięsień ten pokrywa staw barkowy; jego pęczki łączą się w miejscu przyczepu przyczep- chropowate pole na bocznej części przedniej powierzchni trzonu kości ramiennej w jego środkowym odcinku czynność- skurcz całego mięśnia doprowadza do odwodzenia ramienia do płaszczyzny poziomej. Częściowy skurcz przedniej lub tylnej części spowoduje pociąganie ramienia od przodu lub do tyłu

2. MIĘŚNIE RAMIENIA:

a) mięśnie zginacze:

• mięsień kruczo-ramienny: początek- wyrostek kruczy łopatki

  przyczep- środkowa część przyśrodkowej powierzchni kości ramiennej naprzeciwko przyczepu mięśnia naramiennego

czynność- unoszenie ramienia, przywodzenie do tułowia odwiedzionego ramienia

• mięsień ramienny: początek- powierzchnia przednia kości ramiennej poniżej przyczepu mięśnia naramiennego

przyczep- przy pomocy krótkiego ścięgna do powierzchni przedniej wyrostka naramiennego

czynność- zginanie przedramienia

• mięsień dwugłowy ramienia: początek- głowa długa ma swój początek na guzku nadpanewkowym łopatki. Jej długie ścięgno, obiegające głowę kości ramiennej, leży w bruździe międzyguzkowej przyczep- wspólnym ścięgnem na guzowatości kości promieniowej. Włókniste pasmo o szerokości dwóch palców, wybiegające z zewnętrznej strony ścięgna, wnika promieniście w powięź przedramienia czynności- głównie zginanie ramienia, a także odwracanie nawróconego ramienia

b) mięśnie zginacze:

• mięsień trójgłowy ramienia: zaczyna się trzema głowami: przyśrodkową, które zaczynają się na tylnej powierzchni kości ramiennej, oraz głową długą, która rozpoczyna się na guzowatości podpanelowej łopatki, łączy się w środkowej, trzeciej części kości ramiennej z dwiema pozostałymi głowami. Przedłużeniem mięśnia jest płaskie, szerokie ścięgno, stanowiące włókniste przykrycie tylnej strony stawu łokciowego. Zarówno ścięgnista, jak i mięśniowa część przyczepia się do wyrostka łokciowego kości łokciowej. Czynność: prostowanie przedramienia, przywodzenie ramienia. Mięsień jest silnym prostownikiem przedramienia.

• mięsień łokciowy: mały płaski, trójkątny mięsień, przedłużenie głowy przyśrodkowej mięśnia trójgłowego. Początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej. Przyczep- tylna część wyrostka łokciowego i bliższa, 4ta część kości łokciowej. Czynność- prostowanie przedramienia

3. MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA: przedramię w kierunku nadgarstka staje się oraz cieńsze, a kości występują coraz wyraźniej między mięśniami i ścięgnami, tak, że okolica wyrostka rylcowatego jest pokryta tylko skórą. Masa mięśniowa, zaczynająca się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej, tworzy grupę zginaczy. Przez skórę ponad nadgarstkiem można rozpoznać ścięgna, mięśnie, szczególnie zginacza promieniowego i łokciowego nadgarstka oraz mięśnia dłoniowego długiego. Grupa mięśni prostowników zaczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej i biegnie w kierunku płaszczyzny grzbietowej przedramienia. Obie grupy dzielą się na warstwę powierzchowną i głęboką

MIĘŚNIE ZGINACZE

a) warstwa głęboka:

• mięsień nawrotny czworoboczny: mięsień głęboko umiejscowiony, łączący dwie kości przedramienia ponad nadgarstkiem.Początek- przednia powierzchnia kości łokciowej

przyczep- powierzchnia przednia i zewnętrzny brzeg kości promieniowej wyróżniamy nasada czynność- nawracanie przedramienia

• zginacz palców głębokich: początek- powierzchnia dłoniowa 2/3 górnych kości łokciowej; mięsień rozciąga się częściowo ponad błoną międzykostną przedramienia w dół aż do górnego brzegu mięśnia nawrotnego czworobocznego. Mniej więcej w środku przedramienia wspólna głowa mięśnia dzieli się na 4 brzuśce, których ścięgna biegną głębiej od podobnych brzuśców mięśnia zginacza powierzchownego palców i pod troczkiem zginaczy ku dołowi- do dłoni. Na poziomie paliczków środkowych ścięgna głębokiego zginacza przenikają powierzchownego palców.

Przyczep- powierzchnia dłoniowa paliczków dalszych palców- od 2giego do 4tego, z wyjątkiem kciuka

czynność- zginanie tychże 4ech palców

• zginacz długi kciuka: początek- górne 2/3 przedniej powierzchni kości promieniowej, strona promieniowa głębokiego mięśnia zginacza palców przyczep- dłoniowa powierzchnia paliczka dalszego kciuka czynność- zginanie ręki i kciuka

b) warstwa powierzchowna

• zginacz powierzchowny palców: jest to najsilniejszy mięsień grupy powierzchownej. Początek- nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej, wyrostek dziobasty kości łokciowej, jak również przednia powierzchnia kości promieniowej. W dalszym przebiegu ku dołowi mięsień dzieli się na 4ry brzuśce, przechodzące w dalszej 3ciej części przedramienia w 4ry cienkie ścięgna. Te ostatnie, wraz ze ścięgnami zginacza głębokiego, przechodzą poniżej troczka zginaczy na dłoń.

Przyczep rozdzielonych ścięgien- podstawy paliczków środkowych z wyjątkiem paliczka kciuka.

Czynność- zginanie paliczków środkowych i dalszych palców i wraz z nimi nadgarstka

• zginacz łokciowy nadgarstka: początek- nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej, wyrostek łokciowy i tylna powierzchnia kości łokciowej. Jego ścięgno pojawia się w dalszej, 3ciej części przedramieniap przyczep- kość grochowat czynność-zgina i przywodzi rękę

• mięsień dłoniowy długi: początek- nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej; jest to najsłabszy mięsień tej grupy. Jego krótki brzusiec przechodzi w długie ścięgno na wysokości bliższej, 3ciej części przedramienia, potem biegnie wprost w dół i przeszedłwszy powierzchownie w stosunku do troczka zginaczy, dochodzi do dłoni i tam kończy się w środkowej części rozcięgna dłoniowego czynności- zginanie ręki

• zginacz promieniowy nadgarstka: początek- nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej. Jego cienki brzusiec biegnie ku stronie promieniowej i w środkowej części przedramienia przechodzi w silne, płaskie ścięgno

  przyczep- podstawa 2giej kości śródręcza

  czynność- zginanie i odwodzenie promieniowe ręki

• mięsień nawrotny obły: najkrótszy tej grupy, od której jest oddzielony i biegnie skośnie. Początek- nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej i wyrostek dziobasty kości łokciowej ,przyczep- środkowa część powierzchni bocznej kości promieniowej. Brzusiec tego mięśnia stanowi przyśrodkową granicę dołu łokciowego

  czynność- nawracanie przedramienia, pomaga w zginaniu przedramienia w stawie łokciowym

MIĘŚNIE PROSTOWNIKI

a) warstwa głęboka:

• prostownik wskaziciela: początek- powierzchnia grzbietowa kości łokciowej i błona międzykostna. Wraz ze ścięgnem prostownika wspólnego palców przechodzi poniżej troczka prostowników

  przyczep- wraz ze ścięgnem prostownika wspólnego palców

  czynność- prostowanie wskaziciela

• odwodziciel kciuka długi: długi płaski mięsień, który leży skośnie na kości promieniowej wyróżniamy nasada czynność początek- powierzchnia tylna kości łokciowej, środkowa, 3cia część tylnej powierzchni kości promieniowej i błona międzykostna

  przyczep- podstawa pierwszej kości śródręcza

  czynność: odwodzenie i odprowadzanie kciuka

• prostownik krótki kciuka: początek- dalszy, w stosunku do mięśnia poprzecznego, od błony międzykostnej i kości promieniowej. Biegnie wzdłuż kości śródręcza

  przyczep- podstawa paliczka kciuka

  czynność- prostowanie kciuka

• prostownik kciuka długi: początek- powierzchnia grzbietowa kości promieniowej i błona międzykostna poniżej środkowej części. Biegnie skośnie poniżej troczka prostowników do kciuka

  przyczep- podstawa pierwszego paliczka kciuka

  czynność- prostuje kciuka

• odwracacz: początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej, górno-boczna powierzchnia kości łokciowej

  przyczep- boczna powierzchnia bliższej, 3ciej części kości promieniowej wyróżniamy nasada czynność czynność- obraca kość promieniową wokół jej osi

b) warstwa powierzchowna:

• prostownik nadgarstka promieniowy długi: biegnie w dół wzdłuż kości promieniowej razem z mięśniem ramienno-promieniowym

  początek- brzeg boczny kości ramiennej powyżej nadkłykcia bocznego

  przyczep- podstawa drugiej kości śródręcza

  czynność- prostowanie i odwodzenie ręki

• prostownik nadgarstka promieniowy krótki: początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej

  przyczep- podstawa środkowej kości śródręcza, powierzchnia grzbietowa

  czynność- prostowanie ręki

• prostownik palców wspólny: początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej. W dalszej części przedramienia dzieli się na 4ry płaskie ścięgna, biegnące poniżej troczka prostowników do palców. Każde z tych ścięgien dzieli się, po stopniowym spłaszczaniu się, na 3 cienkie pęczki w środku paliczków bliższych

  przyczep- środkowy pęczek jest przyczepiony na podstawie paliczka środkowego, boczny zaś na podstawie paliczka dalszego. Na wysokości paliczków bliższych każde ścięgno jest wzmocnione przez trójkątne rozcięgno

  czynność- prostowanie palców prócz kciuka

• prostownik palca małego: w istocie jest to tylko część poprzedniego mięśnia, od którego został odłączony na granicy środkowej i dalszej, trzeciej części przedramienia

  przyczep- razem ze ścięgnem prostownika palców

  czynności- prostowanie palca małego

• prostownik łokciowy nadgarstka: leży tuż za mięśniem poprzednim, lecz jest silniejszy

  początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej i powierzchni grzbietowej kości łokciowej

  przyczep- podstawa kości śródręcza piątej

  czynność- prostowanie nadgarstka, przywodzenie ręki

• mięsień ramienno-promieniowy: jest to najdłuższy prostownik a początek- dalsza, 3cia część kości ramiennej powyżej kłykcia bocznego. Biegnie w dół wzdłuż kości promieniowej wyróżniamy nasada czynność

  przyczep- brzeg boczny dalszej nasady kości promieniowej

  czynność- zginanie stawu łokciowego

MIĘSNIE RĘKI

nadgarstek łączy przedramię z ręką. Na powierzchni dłoniowej nadgarstka pojawiają się ścięgna zginaczy, a n jego stronie grzbietowej ścięgna prostowników. Mięśnie można podzielić na 3 grupy: wydatne mięśnie wyniosłości kłębu kciuka, mięśnie kłębika po stronie małego palca i mięśnie leżące w zagłębieniu dłoniowym

• międzykostne grzbietowe: znajdują się na stronie dłoniowej ręki w najgłębszej warstwie. Rozpoczynają się dwiema głowami na skierowanych do siebie powierzchniami dwóch sąsiednich kości śródręcza. Kończą się w rozcięgnach grzbietowych palców. Czynność- odwodzenie palców od linii środkowej

• międzykostne dłoniowe: jest ich trzy; początek- na trzonach kości śródręcza przyczep- każdy z nich przyczepia się do podstawy odpowiedniego paliczka bliższego

  czynność- przywodzenie palców do środkowej linii ręki

• glistowate: cztery cienkie mięśnie

  początek- od ścięgien zginacza głębokiego palców

  przyczep- wolny brzeg grzbietowego rozcięgna palców

  czynność- zginanie bliższych, prostowanie środkowych i dalszych paliczków

• przywodziciel kciuka: posiada on głowę skośną i poprzeczną. Głowa skośna ma swój początek w głębi nadgarstka na powierzchni dłoniowej- z kości główkowatej. Głowa poprzeczna odchodzi od strony dłoniowej kości śródręcza palca środkowego

  przyczep- na podstawie paliczka bliższego kciuka

  czynność- przywodzenie kciuka do ręki

• zginacz krótki kciuka: początek- brzeg dolny troczka zginaczy i więzadła kości czworobocznej większej i mniejszej

  przyczep- na podstawie pierwszego paliczka kciuka

  czynność- odwodzi i przywodzi kciuka

• przeciwstawiacz kciuka: początek- taki sam jak u zginacza krótkiego kciuka

  przyczep- wzdłuż brzegu bocznego kości śródręcza kciuka

  czynność- przeciwstawia kciuk innym palcom

• odwodziciel krótki kciuka: początek- troczek nadgarstka i kość łódeczkowata

  przyczep- brzeg promieniowy paliczka bliższego kciuka

  czynność- odwodzi i przeciwstawia kciuka

• przeciwstawiacz palca małego: początek- haczyk kości haczykowatej i troczek zginaczy nadgarstka

  przyczep- podstawia paliczka bliższego palca małego

  czynność- zginanie wymienionego paliczka

• odwodziciel palca małego: początek- kość grochowata i więzadło grochowo-haczykowate

  przyczep- podstawa paliczka bliższego palca małego

  czynność- odwodzenie wymienionego paliczka

UKŁAD MIĘŚNIOWY KOŃCZYNY GÓRNEJ I JEGO CZYNNOŚCI

a) ramię i ręka w ruchu

w ręce najważniejsze ruchy dotyczą kciuka. Po stronie promieniowej nadgarstka szczególnie uwydatniają się ścięgna mięśni odwodziciela i prostownika kciuka. Ta strona nadgarstka jest dość gibka, co jest spowodowane ruchami kości śródręcznej kciuka i jego podstawy

KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ

KOŚCI OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ

1. Kość miednicza: składa się z 3ch kości- biodrowej, kości kulszowej i kości łonowej, które łączą się ze sobą. W miejscu ich połączenia znajduje się półkoliste wdrążenie dla głowy kości udowej. Poniżej widnieje otwór, zwany otworem zasłonowym; jego brzegi są utworzone przez kość kulszową i kość łonową.

2. Kość biodrowa: jest to najszersza część kości miedniczej. Górny jej brzeg, grzebień biodrowy, ma kształt krzywizny esowatej. Wzdłuż grzebienia można wyróżnić trzy kresy. Określa się je terminami: wargi wewn, kresy pośredniej i wargi zewn. Poniżej nich znajduje się głębokie łukowate wcięcie. Grzbietowa powierzchnia kości biodrowej jest wypukła. Na tej podstawie są widoczne chropowate linie; tylna, średnia i dolna kresa pośladkowa.

3. Kość kulszowa: wyróżniamy trzon kości kulszowej i gałąź kości kulszowej. Trzon jest gruby i trójkątny . Ze środka trzonu wystaje do tyłu wyrostek kostny- kolec kulszowy. Zaznacza się on na dolnym końcu wcięcia kulszowego większego, oddzielając go od wcięcia kulszowego mniejszego. Brzeg dolny trzonu kości kulszowej tworzy guz kulszowy. Gałąź kości kulszowej wychodzi z trzonu kości i łączy się z gałęzią dolną kości łonowej.

4. Kość łonowa: posiada trzon i dwie gałęzie: górną i dolną. Gałąź górna kości łonowej, biegnąc w kierunku przyśrodkowym, staje się cieńsza. Jej górny brzeg nazywamy grzebieniem łonowym. Obie gałęzie górne kości łonowych łącząc się, tworząc spojenie łonowe. Obie kości miednicze łączą się z kością krzyżową tworząc miednicę.

KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ

1. kość udowa: jest najdłuższą kością szkieletu. U osobnika stojącego ustawiona jest skośnie ku dołowi i przyśrodkowo. Jej bliższa nasada jest zakończona półkolistą głową, pokryta chrząstką. Poniżej znajduje się szyjka kości udowej; jej oś wraz z osią tułowia tworzy kąt 45 stopni. Ku tyłowi i bocznie w stosunku do szyjki znajduje się nieregularna wyniosłość- krętarz większy; od tyłu i przyśrodkowo w stosunku do niego leży krętarz mniejszy, a pomiędzy nimi od tyłu biegnie grzebień międzykrętarzowy. Od przodu widać prosty trzon kości udowej; z boku skręca się on ku tyłowi. Jego grubsza. Dolna nasada składa się z dwóch kłykciów: przyśrodkowego i bocznego, które stykają się o przodu. Występuje tu płytkie zagłębienie. Kłykieć boczny jest szerszy i bardziej wysunięty do przodu niż przyśrodkowy. Pomiędzy kłykciami od tyłu znajduje się głębokie wcięcie. Ponad kłykciami od tyłu występuje mała guzowatość, zwana nadkłykciem. Kłykcie są pokryte chrząstką; stanowią one powierzchnię stawową. W średniej, trzeciej części trzonu kości udowej od tyłu przebiega chropowata linia, tzw. Kresa chropowata. Pomiędzy udem i podudziem leży rzepka. Mieści się we wspólnym ścięgnie mięśnia czworogłowego uda. Przednia powierzchnia rzepki jest chropowata , tylna zaś jest pokryta chrząstką i podzielona podłużnym grzebieniem.

KOŚCI PODUDZIA

podudzie składa się z dwóch długich kości, usytuowanych obok siebie. Przyśrodkową kością jest kość piszczelowa, boczną zaś i cieńsza strzałka. Przy porównaniu podudzia z przedramieniem kość piszczelowa odpowiada kości łokciowej, strzałka zaś kości promieniowej.

1. kość piszczelowa: na grubej nasadzie bliższej kości znajdują się dwa kłykcie: kłykieć boczny i kłykieć przyśrodkowy. Na kłykciu bocznym widnieje z boku mała powierzchnia stawowa dla połączenia kości strzałkowej. Na kłykciach są umiejscowione dwie wklęsłe powierzchnie stawowe. Są one oddzielone od siebie ostrą wyniosłością między kłykciową. Od przodu widnieje guzowatość piszczeli; jej przedłużeniem na trzon piszczeli jest długi brzeg przedni w kształcie wydłużonej litery S. Powierzchnia przyśrodkowa trzonu kości jest pokryta mięśniami. Nasada dalsza piszczeli jest kwadratowa; z jej strony przyśrodkowej wystaje kostka przyśrodkowa. W zagłębieniu na powierzchni bocznej plasuje się strzałka.

2. Strzałka: swą górną nasadą strzałka jest połączona z kością piszczelową poniżej jej bocznego kłykcia.. kość strzałkowa jest dość cienka i posiada zaostrzoną głowę, która wraz z podobną powierzchnią na zewnętrznej stronie kości piszczelowej tworzy staw piszczelowo-strzałkowy bliższy. Kostka boczna na dalszej nasadzie strzałki jest położona niżej i bardziej ku tyłowi niż kostka przyśrodkowa. Na powierzchni przyśrodkowej dalszej nasady strzałki znajduje się gładka powierzchnia stawowa, tworząca z kością piszczelową staw piszczelowo-strzałkowy.

KOŚCI STOPY

• stopa składa się z trzech części: stępu, śródstopia i palców

• stęp składa się z siedmiu kości, które są większe od kości nadgarstka, ponieważ musza dźwigać ciężar całego ciała

• najważniejszą położoną kością stępu jest kość skokowa

• poza kością skokową żadna inna kość nie łączy się stawowo z podudziem.

• Kość skokowa posiada kubiczny trzon z powierzchnią stawową na jej górnej powierzchni; z przodu posiada głowę i szyjkę

• jej dłuższa oś kieruje się skośnie do przodu

• im bardziej do tyłu tym powierzchnia stawowa staje się węższa

• na górnej powierzchni trzonu jak i po obu jego stronach bocznych jest chrząstka

• na dolnej powierzchni są trzy powierzchnie stawowe

• kość piętowa jest największą kością stępu

• z tyłu posiada chropowaty guz, kończący się dwoma guzkami na stronie podeszwowej, którymi kość piętowa styka się z ziemią

• po każdej stronie kości piętowej jest guzek przyśrodkowy i guzek boczny guza piętowego

• na powierzchni górnej pięty są trzy pola dla połączenia stawowego z kością skokową

• od przodu kości skokowej, lekko przyśrodkowo, jest kość łódeczkowata, tworząca z poprzednią kością staw.

• Na jej przedniej powierzchni są trzy powierzchnie dla połączenia z trzema kośćmi klinowatymi

• spośród kości klinowatych, najmniejsza jest pośrednia, największa środkowa

• kość sześcienna jest podobna do nieregularnego sześcianu

• położona z przodu w stosunku do kości piętowej, tworzy z nią staw

• w skład kości śródstopia wchodzi pięć kości, z których najgrubsza jest pierwsza

• sąsiaduje z nią najdłuższa kość śródstopia, druga

• piąta kość śródstopia, najkrótsza, posiada na swej podstawie guzowatość

• podstawa każdej kości śródstopia posiada trójkątną powierzchnię stawową

• głowy kości są poprzecznie spłaszczone

• liczba paliczków stopy odpowiada ich liczbie w palcach ręki: są one jednak mniejsze niż paliczki palców ręki z wyjątkiem palca dużego

• z główką pierwszej kości śródstopia, widzianej od strony podeszwowej, wiążą się dwie trzeszczki

• podobne trzeszczki mogą czasem występować na piątej i rzadko na drugiej kości śródstopia

STAWY KOŃCZYNY DOLNEJ

STAWY OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ

Miednica: miednicę tworzą: kość krzyżowa, widok z boku, kości miednicze, kości guziczne, sąsiadujące z kością krzyżową. Można ją podzielić na miednicę górną- większa i dolną- mniejszą. Obie miednice są oddzielone wyraźną krasą, dobrze widoczną na kości biodrowej. Tutaj uwidacznia się różnica pomiędzy męską i kobiecą. Miednica kobiety jest szersza, niższa i o większej pojemności niż u mężczyzny. Kość krzyżowa jest zaklinowana między dwiema kośćmi biodrowymi. Ciężar ciała spoczywa na kości krzyżowej. Pod ciężarem miednica zachowuje się jak dwuramienna dźwignia. Jest to elastyczny łuk, którego zadaniem jest łagodzenie siły wstrząsów, działających z góry lub z dołu.

STAWY KOŃCZYNY DOLNEJ

Staw biodrowy: staw biodrowy jest utworzony przez znaczne zagłębienie na bocznej powierzchni kości biodrowej i głowę kości udowej. W tym stawie kończyna dolna może się poruszać dość swobodnie; jednakże ruchy jej są mniej swobodne niż ruchy podobne ramion. Na ruchy kości udowej ma wpływ głębokość panewki stawu biodrowego. Szyjka i trzon kości udowej tworzą kąt, dzięki któremu rotacja kości udowej dokonuje się dookoła osi łączącej środek głowy z dołem międzykłykciowym. Kość udowa może także uczestniczyć w ruchach kolistych, przy czym opisuje powierzchnię stożkową. Wewnątrz stożka są możliwe wszelkie ruchy wahadłowe, takie jak zginanie i prostowanie, przywodzenie i odwodzenie i lekkie obracanie dookoła własnej podłużnej osi. Można wykonywać zginanie i prostowanie dookoła osi poprzecznie łączącej głowy obu kości udowych.

Staw kolanowy: jest utworzony przez kłykcie kości udowej i odpowiadające im powierzchnie stawowe kłykci kości piszczelowej. Częścią składową stawu jest również rzepka. W wyproście powierzchnia stawowa rzepki jest dopasowana do dołu rzepkowego kości udowej. Jest to bardzo duży staw. Głowa strzałki jest połączona z kością piszczelową oddzielonym stawem. Dolna powierzchnia stawowa kości udowej przypomina dwa półcylindry. Główne ruchy stawu: zginanie i prostowanie podudzia, są wykonywane dookoła osi poprzecznej. Rzepka porusza się na powierzchni stawowej kości udowej: ślizga się ona w górę i w dół dzięki więzadłu rzepki. Stanowi ono przedłużenie mięśnia czworogłowego uda i przyczepia się szeroko do rzepki i do guzowatości kości piszczelowej. Przy skrajnym wyprostowaniu podudzia rzepka jest usytuowana ponad kłykciem. Przy zgięciu pod kątem prostym leży ona w bruździe pomiędzy kłykciami kości udowej i kości piszczelowej; kolano przybiera wtedy kształt okrągły. Przy zgięciu o kącie rozwartym rzepka spoczywa na górnej części powierzchni stawowej.

Stawy kości podudzia i stopy: połączenia stawowe pomiędzy kością piszczelową i strzałkową tworzą stawy sztywne, które nie pozwalają na jakiekolwiek samodzielne ruchy.

Staw skokowy: tworzą go obie kości podudzia i kość skokowa. Powierzchnie górne trzonu kości skokowej są sklinowane pomiędzy dwiema kostkami. Oś stawu skokowego biegnie od środka kostki bocznej do niżej leżącej kostki przyśrodkowej. Stopa może być zginana i prostowana. Pracuje ona jak dźwignia z punktem podparcia w stawie skokowym. Nawet przy maksymalnym zgięciu podeszwowym stopa z podudziem tworzy kąt rozwarty. Stopa może wykonywać ruchy odwodzenia i przywodzenia.

Stawy kości stopy: rozróżnia się dalej stawy stopy: międzystępowe, stępowo-śródstopne, śródstopno- paliczkowe, i międzypaliczkowe. W stawach śródstopno- paliczkowych głowy kości śródstopia łączą się z wklęsłą powierzchnią najbliższą paliczków. Trzeszczki występują w okolicy stawów śródstopno- paliczkowych wielkiego i małego palca. Ruchomość stawów śródstopno- paliczkowych jest ograniczona; brak odpowiednich mięśni pozwala tu jedynie na zginanie i prostowanie palców. Stawy międzypaliczkowe stopy przypominają takie same stawy palców ręki; posiadają jednak dużo mniejszą ruchomość.