ANATOMIA CZŁOWIEKA


STOPA W RUCHU


Stopa spoczywa na trzech punktach podparcia: od tyłu na guzie kości piętowej, od przodu na głowach i trzeszczkach pierwszej i piątej kości śródstopia. Gdy ciało obciąża stopę, zachowuje się ona jak sprężyna. Jej wypukłość maleje. Po ustąpieniu odzyskuje swoją wypukłość. Ciężar działa najpierw na trzon kości skokowej. Stąd nacisk rozprzestrzenia się na punkty podparcia. Łuk stopy jest chroniony przez kilka czynników; na przykład przez ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego i tylnego i ścięgno mięśnia strzałkowego długiego. Ich czynność jest bardzo ważna. Można powiedzieć, że łuk stopy wisi na tych mięśniach. Na skutek elastyczności i zdolności do przenoszenia ciężarów główna rola łuku stopy polega na łagodzeniu wstrząsów, powstających przy chodzeniu, przez kierowanie ich ku głowie. W ten sposób chód staje się gładkim i elastycznym. Palce również zachowują się jak sprężny. Gdy końce trzecich paliczków spoczywają na podłodze, powierzchnia podeszwowa podnosi się. Palce odgrywają także wybitną rolę podczas chodzenia. Gdy pięta jest podniesiona, palce działają jak sprężyny, przy czym możliwe jest elastyczne oderwanie stopy od ziemi.



KSZTAŁT KOŃCZYNY DOLNEJ OGÓLNIE


Kończyny dolne mają za zadanie podpieranie ciała i umożliwienie chodzenia. Zgodnie z tymi czynnościami rozwinęła się ich budowa i układ anatomiczny elementów. Ku dołowi kończyna zwęża się. W łydce jej masa wzrasta, lecz ku dołowi jej obwód zmniejsza się ponownie. Najszczuplejsze jest podudzie powyżej stawu skokowego. Gdy obserwuje się układ części miękkich dookoła kości, widzi się, że są one od pewnego stopnia skręcone. Osie przekrojów pokazują, że pierwszy skręt wewnętrzny leży pomiędzy górną częścią uda i kolanem. Od kolana do łydki skręt na zewnątrz, od łydki do stawu skokowego można zauważyć ponowny skręt do wewnątrz. W ten sposób mamy jeden zewnętrzny i dwa wewnętrzne skręty.

MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ


1. MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ


A) MIĘŚNIE BIODROWE WEWNĘTRZNE


a) biodrowy: początek: dół biodrowymi

przyczep: do ścięgna mięśnia lędźwiowego

b) lędźwiowy większy: początek: trzony kręgów dwunastego piersiowego oraz trzony wszystkich kręgów lędźwiowych

przyczep: od krętarza małego kości udowej

czynność: jeśli tułów jest ustalony, zginanie i przyśrodkowe obracanie kości udowej. Z kończyną ustaloną zginanie tułowia w kierunku uda.


B) MIĘŚNIE BIODROWE ZEWNĘTRZNE


a) czworoboczny uda: początek: guz kulszowy

przyczep: grzebień międzykrętarzowy

czynność: boczne obracanie uda

b) bliźniaczy górny: początek: mięśnia górnego- kolec kulszowy;

mięśnia dolnego- guz kulszowy obydwa przechodzą bocznie i biegną po obu stronach ścięgna mięśnia zasłaniacza wewnętrznego przyczep: przyśrodkowa powierzchnia krętarza większego czynność: boczne obracanie uda

c) zasłaniacz wewnętrzny: początek: brzeg otworu zasłonowego i zamykającego go błony przyczep: przyśrodkowa powierzchnia krętarza większego czynność: boczne obracanie uda

d) gruszkowaty: początek: przednia powierzchnia drugiego, trzeciego i czwartego kręgu krzyżowego

przyczep: górny brzeg krętarza większego czynność: boczne obracanie i umiarkowane odwodzenie uda

e) pośladkowy mały: początek: powierzchnia zewnętrzna kości biodrowej pomiędzy kresą pośladkową średnią i dolną

przyczep: krętarz większy kości udowej

czynność: odwodzenie i przyśrodkowe obracanie uda

f) pośladkowy średni: początek: powierzchnia zewnętrzna kości biodrowej pomiędzy grzebieniem biodrowym i kresą pośladkową tylną powyżej i kresą pośladkową średnią poniżej

przyczep: boczna płaszczyzna krętarza większego

czynność: odwodzenie i przyśrodkowe obracanie uda

g) napinający powięź szeroką: początek: kolec biodrowy przedni górny i powięź udowa

czynność: rozciąganie powięzi, podnoszenie i odwodzenie uda.

Ta część tworząc bezpośrednie przedłużenie mięśnia, przyczepia się do kłykcia bocznego kości piszczelowej

h) pośladkowy wielki: początek: tylne pole powierzchni grzbietowej kości biodrowej, brzeg kości krzyżowej i guzicznej, więzadło między kością krzyżową i kością biodrową.

Przyczep: powięź szeroka uda, chropowate pole kości udowej, służące do przyczepu powyższego mięśnia. Grube pęczki tego mięśnia o kształcie równoległoboku skręcają bocznie i ku dołowi.

Czynność: prostowanie uda przy ustalonym tułowiu. Gdy kończyna jest ustalona. Tułów odgina się do tyłu w wyniku skurczu mięśnia. Prostuje staw biodrowy, np. gdy wchodzi się po schodach, lub prostuje tułów po wykonaniu skłonu do przodu. Biomechanika większości wymienionych mięśni wyraża się dążeniem do zachowania postawy w wyniku ich równoważnego napięcia. W ten sposób boczne ruchy obrotowe zapobiegają nadmiernemu obracaniu przyśrodkowemu kości udowej.



MIĘŚNIE UDA


Mięśnie uda dzielą się na przednie, tylne i przyśrodkowe. Przednia grupa składa się z mięśnia prostego uda i trzech mięśni obszernych. Razem tworzą mięsień czworogłowy uda. Na powierzchni tylnej są zginacze; pomiędzy tymi dwiema grupami mieszczą się mięśnie przywodziciele. W płaszczyźnie czołowej i przyśrodkowo ku kłykciowi przyśrodkowemu uda biegnie w dół największy mięsień powierzchowny, tzw. mięsień krawiecki.


GRUPA PRZEDNIA



GRUPA TYLNA

półbłonisty: początek: guz kulszowy. Przyczep: kłykieć przyśrodkowy piszczeli. Czynność: zginanie a potem obracanie przyśrodkowe podudzia




PRZYWODZICIELE




MIĘŚNIE PODUDZIA


PROSTOWNIKI




ZGINACZE


  1. warstwa głęboka

  1. warstwa powierzchowna

MIĘŚNIE STRZAŁKOWE





MIĘŚNIE STOPY


Na stopie wyróżnia się mięśnie grzbietowe i podeszwowe.


A) MIĘŚNIE GRZBIETOWE

B) MIĘŚNIE PODESZWOWE

UKŁAD MIĘŚNIOWY KOŃCZYNY DOLNEJ

(na rycinach)




KOŚCI TUŁOWIA


Kości tułowia tworzą trzy grupy:

  1. Kręgi

  2. Żebra

  3. Mostek

Kręgi, żebra i mostek tworzą razem klatkę piersiową.



KRĘGI

Kręgosłup składa się z 24 kręgów prawdziwych i 5 kręgów rzekomych oraz kilku kręgów szczątkowych, tworzących kość guziczną. Wyróżniamy 7 kręgów szyjnych oraz 5 kręgów lędźwiowych. Pięć kręgów rzekomych tworzy kość krzyżową. Z kością krzyżową łączy się kilka szczątkowych kręgów, tworzących kość guziczną. Każdy kręg składa się z trzonu kręgu i łuku kręgu, które otaczają kanał kręgowy. W kanale kręgu leży rdzeń kręgowy. Z łuku kręgu odchodzi kilka wyrostków: ku tyłowi wyrostek kolczasty, bocznie odchodzą wyrostki poprzeczne. Ku górze i ku dołowi odchodzą wyrostki stawowe. Między wyrostkami górnymi i dolnymi występuje staw międzykręgowy. Kość krzyżowa posiada podstawę i szczyt, zwrócony ku dołowi, powierzchnię grzbietową i powierzchnię miedniczą. Występują na niej otworem krzyżowe dla przejścia nerwów rdzeniowych. Kość krzyżowa położona jest między dwiema kośćmi biodrowymi i tworzy tylną ścianę miednicy. Odległość między kręgiem pierwszym szyjnym i piątym kręgiem lędźwiowym wynosi około 1/3 długości ciała człowieka. Trzony kręgów są połączone ze sobą przy pomocy krążków międzykręgowych, a łuki i wyrostki przy pomocy więzadeł. Więzadła żółte łączą łuki, więzadła międzypoprzeczne wyrostki poprzeczne, a więzadła międzykostne łączą wyrostki kolczaste. Wierzchołki wyrostków kolczastych są połączone więzadłem nadkolcowym. Na karku więzadło to staje się grubsze i tworzy więzadło karkowe, które łączy się z guzowatością potyliczną zewnętrzną. Trzon kręgu szyjnego jest niższy, łuki maja średnią wysokość, otwór kręgowy jest trójkątny. Wyrostki stawowe, usytuowane poza wyrostkiem poprzecznym, sterczą skośnie pomiędzy płaszczyzną czołową i poziomą. Wyrostek kolczysty zwykle jest na końcu rozszczepiony. Wszystkie kręgi szyjne charakteryzują się płaskim, krótkim i perforowanym wyrostkiem poprzecznym. Kręgi szyjne, pierwszy i drugi, różnią się całkowicie od pozostałych. Kręg pierwszy, czyli kręg szczytowy nie posiada trzonu, tylko łuki przedni i tylny z guzkiem na łuku przednim i chropowatą wyniosłość w miejscu wyrostka kolczastego na łuku tylnym. Pomiędzy łukami przednim i tylnym znajdują się części boczne, z których wystaje wyrostek poprzeczny. Na każdej części bocznej na płaszczyźnie znajduje się owalna, wklęsła powierzchnia stawowa i na płaszczyźnie dolnej druga okrągła, lekko wklęsła. Drugi kręg szyjny, zwany kręgiem obrotowym jest zupełnie odmienny. Jego wyrostek kolczysty jest duży i mocny, wystający do tyłu. Z górnej powierzchni trzonu sterczy ku górze gruby, cylindryczny wyrostek, zwany zębem. Jego wierzchołek jest tępy, a jego powierzchnie, przednia i tylna, są pokryte chrząstką. Kręg obrotowy posiada powierzchnię stawową górną dla połączenia z kręgiem szczytowym i powierzchnię stawową dolną dla połączenia z trzecim kręgiem szyjnym. Zaokrąglony koniec wyrostka poprzecznego jest skierowany skośnie i nieco ku dołowi. Kręg siódmy jest kręgiem wystającym, gdyż posiada długi, nie rozdwojony wyrostek kolczysty, skierowany ku dołowi. Trzony kręgów piersiowych mają kształt nerkowaty; otwór międzykręgowy jest okrągły. Wyrostki stawowe skierowane są prosto w górę lub w dół. Wyrostek kolczysty jest długi, trójkątny, spiczasty, zwrócony ku dołowi. Wyrostki kolczyste nakrywają się nawzajem jak dachówki. Wyrostki poprzeczne wystają w bok i do tyłu. Na każdym z nich, a także na powierzchni bocznej trzonu i przed początkiem łuku znajdują się mała powierzchnia stawowa dla żeber. Kręgi lędźwiowe są większe od kręgów piersiowych i szyjnych. Ich trzony są wyższe i grubsze, ich powierzchnie są gładkie. Otwór kręgowy jest trójkątny. Wyrostki stawowe są prawie pionowe. Powierzchnia stawowa każdego wyrostka górnego jest wklęsła i zwrócona przyśrodkowo, dolnego jest wypukła i zwrócona bocznie. Wyrostek kolczysty jest szeroki, spłaszczony, prawie poziomy i skierowany do tyłu. Wyrostki poprzeczne są krótsze od wyrostków kręgów piersiowych.


KOŚĆ KRZYŻOWA

Kość krzyżowa powstała ze zrośnięcia się pięciu kręgów. Przedni brzeg podstawy kości krzyżowej tworzy wzgórek. Z podstawy kości odchodzą dwa wyrostki stawowe, które łącza się z piątym kręgiem lędźwiowym. Powierzchnia przednia miedniczna jest wklęsła. Widoczne są na niej kresy poprzeczne, powstałe w wyniku zrośnięcia się kręgów. Po każdej stronie są 4 otwory krzyżowe miedniczne. Powierzchnia tylna jest wypukła, chropowata i nierówna. Wyróżniamy na niej 5 grzebieni. Spośród nich najwyraźniejszy jest grzebień środkowy, powstały ze zrośnięcia się wyrostków kolczastych. Bocznie leżą grzebienie, powstałe ze zrośnięcia się wyrostków stawowych, oraz grzebienie, powstałe w wyniku zrośnięcia się wyrostków poprzecznych. Pomiędzy ostatnio opisanymi grzebieniami występuje 4 otwory krzyżowe grzbietowe; boczne części leżą do nich bocznie. Na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej otwiera się swym rozworem kanał krzyżowy. Powyżej z każdej strony części jest powierzchnia uchowata dla połączenia z kością biodrową.



KOŚĆ GUZICZNA

Kość guziczna powstała w wyniku połączenia się 4 od 6 kręgów szczątkowych. Na pierwszym można jeszcze rozpoznać składniki kręgów w postaci szczątkowych wyrostków stawowych skierowanych ku górze.


ŻEBRA

Żebra są to długie, płaskie i łukowato wygięte. Jest ich dwanaście par. Żebra połączone z mostkiem przy pomocy chrząstki są to żebra prawdziwe. Jest ich 7 par. Chrząstka innych żeber zrosła się z żebrami sąsiednimi; nazwano je żebrami rzekomymi. Dwa ostanie żebra nie mają połączenia z mostkiem lub innym żebrem i określa się je jako żebra wolne. Każde żebro posiada głowę żebra, na której znajduje się powierzchnia stawowa dl połączenia z dołkiem żebrowym an trzonie kręgu piersiowego. Głowa przechodzi w szyjkę żebra i mały guzek żebra z powierzchnią stawową dla połączenia z wyrostkiem poprzecznym kręgu piersiowego. W miejscu połączenia części tylnej i środkowej jest uformowany kąt, zwany kątem żebra. Część środkowa, zakrzywiona jak sierp, jest płaska. Brzeg górny jest zaokrąglony, koniec przedni żebra jest cienki, nieco grubszy jednak niż część środkowa. Koniec przedni jest wydrążony dla połączenia stawowego z chrząstką żebrową, żebra górne sa bardziej wygięte ni dolne, ich części końcowe przednie biegną ku górze i do wewnątrz.



MOSTEK

Mostek usytuowany jest z przodu klatki piersiowej, nachylony do góry do dołu i przodu. Jego górna część, zwężająca się ku dołowi nazywana jest rękojeścią mostka i posiada wypukłą powierzchnię przednią oraz wcięty brzeg górny. Bocznie od wcięcia znajduje się powierzchnia stawowa, po każdej stronie jedna. Środkowa i najdłuższa część kości, zwana trzonem, jest najszersza w części środkowej; ku dołowi zwęża się. Część najniższą stanowi wyrostek mieczykowaty. Po obu stronach trzonu znajduje się siedem wcięć dla chrząstek żebrowych. Wcięcie rękojeści mostka leży na wysokości drugiego krążka piersiowego, wyrostek mieczykowaty zaś na wysokości ósmego kręgu piersiowego.


POŁĄCZENIA I RUCHOMOŚĆ SZKIELETU OSIOWEGO


POŁĄCZENIA I RUCHOMOŚĆ KRĘGOSŁUPA

Począwszy od drugiego kręgu szyjnego do kości krzyżowej trzony kręgów oddzielone są o siebie krążkami międzykręgowymi. Krążki a ściśle zrośnięte z chrząstkami nasadowymi, pokrywającymi powierzchnię górną i dolną trzon ów kręgowych. Wyrostki stawowe kręgów -górne i dolne- tworzą stawy międzykręgowe o różnej ruchomości. Oprócz tych połączeń występują opisane uprzednio więzadła. Kręgosłup, oglądany z boku, wskazuje kilka krzywizn. Dwie krzywizny są wypukłe do przodu- lordoza szyjna i lordoza lędźwiowa; następne dwie są wypukłe do tyłu- kifoza piersiowa i kifoza krzyżowa. Krzywizny te spełniają rolę amortyzatorów, przeciwdziałających skutkom gwałtownych wstrząsów. Z przodu kręgosłupa wykazuje nieznaczne skrzywienie boczne, zwane skoliozą. Kręgosłup może skręcać się dookoła własnej osi; może zginać się do przodu, do tyłu oraz na boki. Największe skłony do przodu i do tyłu mogą być wykonywane w odcinku szyjnym i lędźwiowym; najmniejszą ruchomość w tych kierunkach wykazuje kręgosłup piersiowy.


POŁĄCZENIA KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ

Klatkę piersiową tworzą żebra, kręgi i mostek, połączone z sobą przy pomocy stawów. Tylny koniec każdego żebra łączy się z tyłu z jednym lub dwoma kręgami piersiowymi, z przodu zaś z mostkiem. Żebro tworzy z kręgiem podwójny staw, głowa żebra tworzy staw z trzonem, guzek natomiast z wyrostkiem poprzecznym. Dwie małe powierzchnie stawowe głowy s a zazwyczaj w kontakcie z dołkami żebrowymi dwóch kręgów z wyjątkiem żeber jedenastego i dwunastego, które łączą się z trzonem jednego kręgu. Przednie końce chrząstkowe górnych siedmiu żeber sa zespolone z mostkiem. Końce żeber od 7 do 10 łączą się za pomocą chrząstek. Końce żeber 11 i 12 kończą się swobodnie w ścianie jamy brzusznej. Klatka piersiowa może mieć kształt stożkowaty lub beczkowaty. Jej rozwór górny jest węższy niż dolny. Najszersza część przypada poniżej środka. Średnica poprzeczna jest dłuższa od średnicy strzałkowej. Ścianę przednią klatki piersiowej tworzą mostek i chrząstki żeber prawdziwych. Mostek jest lekko nachylony, przy czym odległość jego się z kręgów piersiowych i części żeber pomiędzy głową i kątem żebra. Ku dołowi ściana tylna klatki piersiowej jest wypukła. Wzdłuż linii środkowej trzony kręgowe i głowy żeber wgłębiają się w klatkę piersiową, podczas gdy po obu bokach widać odsunięcie się ściany z tyłu. Ściany boczne posiadają znaczną wypukłość; tworzy je głównie część żeber. W górze i od dołu klatka piersiowa jest otwarta. Pomiędzy żebrami są przestrzenie zwane przestrzeniami międzyżebrowymi. Kształt klatki piersiowej zależy od wieku i płci; może mieć tu wpływ rodzaj pracy osobnika. Męska klatka piersiowa jest bardziej wypukła, a żebra bardziej uniesione, niż u kobiety. Klatka piersiowa kobiety jest większa, stożkowata, kąty żeber są bardziej wypukłe, a mostek mniejszy i stosunkowo węższy.


KLATKA PIERSIOWA W RUCHU

Zgodnie z opisem, pomiędzy żebrami i kręgosłupem są dwa stawy: jeden staw głowy żebra z trzonem kręgu piersiowego i drugi staw guzka żebra z wyrostkiem poprzecznym. Stawy działają zawsze równocześnie. Podczas oddychania odcinek przykręgowy żebra wykonuje obrót dookoła osi łączącej głowę i guzek żebra, tj. poruszając się bocznie w lekko skośnym kierunku. Przy oddychaniu żebra i mostek wznoszą się i opadają. W tym samym czasie kształt klatki piersiowej zmienia wymiary poprzeczne, strzałkowe i czołowe. Wszystkie te zmiany objętości klatki piersiowej staja się możliwe dzięki elastyczności chrząstek żebrowych.



KSZTAŁT TUŁOWIA OGÓLNIE

podobnie do kończyn również i budowa tułowia odpowiada jego czynności. Najszersza część ciała znajduje się na wysokości barków-pomiędzy największą wypukłością mięśni naramiennych. Powyżej- na poziomie obojczyków- tułów jest nieco węższy. Najdłuższa średnica poprzeczna przypada na okolicę miednicy pomiędzy krętarzami większymi, natomiast nieco wyżej od nich, pomiędzy kolcami biodrowymi, jest on trochę krótsza. W ten sposób tułów znajduje się w pasie. Najkrótsza średnica w przekroju strzałkowym przechodzi przez rękojeść mostka. Ku dołowi średnica ta powiększa się, lecz ponownie staje się krótsza w pasie. Proporcje te mogą podlegać zmianom w zależności od wieku.



MIĘŚNIE TUŁOWIA


Powierzchnia tułowia jest pokryta wielkim, szerokimi mięśniami. Niemniej w miejscach, w których kończyny łączą się z tułowiem, takich jak barki i miednica, powierzchnia tułowia wykazuje wielką różnorodność pod względem ukształtowania. Opis mięśni rozpoczniemy od przedniego, górnego rejonu tułowia. Tutaj,z wyjątkiem części środkowej, jest pokryta mięśniami ściana przednia i boczna klatki piersiowej. Mięśnie przedniej ściany klatki piersiowej łączą ją z barkami i ramionami.


MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ




MIĘŚNIE BRZUCHA

Mięśnie boczne brzucha są położone w trzech warstwach, które pokrywają się lub krzyżują nawzajem. Warstwę najgłębszą tworzy mięsień poprzeczny brzucha, niewidoczny pod powierzchnią.








MIĘŚNIE GRZBIETU


WARSTWA GŁĘBOKA



WARSTWA POWIERZCHOWNA




MIĘŚNIE SZYI

Szyja dzieli się na szyję właściwą i kark. Na szyi patrząc od przodu, widać dół nadmostkowy. Mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe, odchodzące od rękojeści mostka, tworzą znamienna cechę powierzchni przedniej szyi. Ponad obojczykiem znajduje się trójkątne wgłębienie zwane dołem nadobojczykowym większym. Patrząc z tyłu- na płaszczyźnie tylnej karku można zauważyć bruzdę karkową, zagłębienie, które stopniowo zanika przy wyrostkach kolczystych piątego do siódmego kręgu szyjnego. W górnej, przedniej okolicy szyi znajduje się kość gnykowa. Ponieważ nie łączy się z żadną inną kością, jest utrzymywana w swej pozycji jedynie przez mięśnie. Poniżej kości gnykowej znajduje się chrząstka tarczowa krtani. Łączy się ona z chrząstką pierścieniową krtani, a ta ostatnia z tchawicą.


A) MIĘŚNIE NADGNYKOWE


B) MIĘŚNIE PODGNYKOWE


  1. MIĘŚNIE SZYI POWIERZCHOWNE




KOŚCI CZASZKI


Kości czaszki dzielimy na kości mózgoczaszki i kości twarzoczaszki. Część kości mózgoczaszki: to kości ciemieniowe, łuska kości potylicznej i czołowej mózgu; z przodu łączą się z kośćmi twarzy, biorąc udział w ochronie narządów zmysłów, np. kości tworzące oczodół. Patrząc z góry, z przodu lub z boku- można stwierdzić, ze czaszka ma przeważnie kształt owalny. Od tyłu jest ona bardziej kulista. Jedyną ruchoma kością czaszki jest żuchwa.


A) KOŚCI SKLEPIENIA CZASZKI





B) KOŚCIM TWARZOCZASZKI





POŁĄCZENIA KOŚCI CZASZKI


STAW SKRONIOWY


Jest on utworzony przez wyrostek stawowy żuchwy i dół żuchwowy kości skroniowej. Jest to staw pozwalający na ruchy dokoła osi poprzecznej i pionowej, a więc na otwieranie i zamykanie, wysuwanie do przodu i cofanie szczęk oraz ruchy żuchwy.



KĄT TWARZOWY


Camper wprowadził stałe położenie głowy, linię biegnącą od środka otworu słuchowego do dolnego brzegu przegrody nosowej u człowieka żywego, a na czaszce do kolca nosowego. Linia ta różni się od tzw. linii frankfurckiej, która łączy górny brzeg otworu słuchowego zewnętrznego z dolnym brzegiem oczodołu. Ustalenie tej linii pozwoliło Camperowi na zastosowanie pomiarów projekcyjnych i kątów. Kąt twarzy utworzony jest przez wyżej opisaną linię poziomą oraz styczną, łączącą przednią powierzchnię czoła i szczęki. Kąt może mieć różne wartości, może być nawet prosty.


POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA I CZASZKI


Stawy pomiędzy czaszką i kręgiem szczytowym oraz pomiędzy kręgiem szczytowym i drugim kręgiem szyjnym, tzw. obrotowym, różnią się od innych stawów międzykręgowych. Te szczególne kręgi zapewniają ruchomość głowy. Ruchy są zdeterminowane odmiennym kształtem i powierzchniami stawowymi kręgu szczytowego i kręgu obrotowego. Są dwa stawy: staw szczytowo- potyliczny i staw szczytowo- obrotowy. Staw górny jest utworzony przez kłykcie kości potylicznej i kręg szczytowy, dolny zaś przez kręg szczytowy i kręg obrotowy;górny zaś jest stawem zawiasowym. Osie obu stawów biegną do przodu i środkowo. Dokoła nich skłania się do przodu lub o tyłu. Staw obrotowy pomiędzy kręgiem szczytowym i kręgiem obrotowym jest utworzony przez zrąb kręgu obrotowego i łuk przedni szczytowego. W tym stawie obroty są wykonywane na boki. Głowa obraca się dokoła osi, tj. osi zęba. Obraca się ona zgodnie z obrotem kręgu szczytowego. Powyższe ruchy mogą być uzupełniane ruchami kręgów szyjnych.






MIĘŚNIE GŁOWY


MIĘŚNIE SKALPU


MIĘŚNIE TWARZY

Mięśnie twarzy określamy mianem mięśni mimicznych lub mięśni wyrazowych, gdyż nadają one twarzy charakterystyczny wyraz. Stany emocjonalne manifestują się na twarzy, np. radość, gniew, strach, rozpacz. Mięśnie mimiczne twarzy posiadają szereg wspólnych cech anatomicznych. Na przykład posiadają swoje przyczepy w skórze twarzy, grupują się dookoła otworów naturalnych, jak oczodół, uta, cechują się asymetrią i zmiennością osobniczą. Z wiekiem osobnika przyczyniają się do powstawania zmarszczek



MIĘŚNIE ŻWACZOWE

B.S. 2005 1